در کلاس‌های موسیقی کودک یا همان ارف با توجه به گروه سنی بچه‌ها از سازهای مختلفی استفاده می‌شود و با هر کدام از ساز‌ها درسی به کودکان می‌دهند. از آنجا که یکی از مهم‌ترین موارد در موسیقی درک ریتم است، علاوه بر دو ساز اصلی بلز و فلوت ریکوردر سازهای بسیار زیادی برای آموزش و درک ریتم به کودکان ساخته و عرضه شده است. اکنون ما در این مقاله قصد داریم همه‌ی سازهای موسیقی کودک و سن مناسب برای یادگیری هر یک را در سه دسته سازهای بادی، سازهای کوبه‌ای ملودیک و سازهای کوبه‌ای غیر ملودیک به شما معرفی کنیم.
سازهای بادی
فلوت ریکوردر
یکی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی کودک که در اکثر کلاس‌های موسیقی کودک یا ارف از آن استفاده می‌شود ساز بادی فلوت ریکوردر است. این ساز بسیار سبک و کوچک است و به درک کشش نت‌ها و ارزش زمانی هر نت کمک می‌کند. از آنجایی که برای تولید صوت در این ساز، باید درون آن فوت و روی آن انگشت گذاری کرد، هنرجو باید توانایی فوت کردن و تفکیک انگشت‌های خود از یکدیگر را داشته باشد؛ بنابراین کودکان زیر ۴ سال نمی‌توانند از این ساز بهره کافی را ببرند.
ملودیکا
ملودیکا یک ساز بادی کلاویه دار است که در برخی از کلاس‌های ارف از آن استفاده می‌کنند. نوازنده برای نواختن باید در شلنگ ساز فوت کند و سپس کلاویه مربوط به هر نت را فشار دهد. این ساز برای کودکان بالای چهار سال مناسب است.
سازهای کوبه ای ملودیک
سازهای کوبه‌ای ملودیک سازهایی هستند که تولید صدا در آن‌ها از طریق ضربه زدن انجام می‌شود و امکان ایجاد صدای هر نت در آن‌ها وجود دارد. این ساز‌ها عبارتند از:
بلز
بلز یک ساز کوبه‌ای ملودیک مخصوص کودکان است. در این ساز همه‌ی نت‌های موسیقی به اندازه یک، یک و نیم یا دو اکتاو به صورت تیغه‌های رنگی پشت سر هم قرار می‌گیرند. نوازنده با ضربه مضراب بر هر تیغه می‌تواند صدای آن نت را بشنود. نواختن و آموزش این ساز کمی راحت‌تر از دو ساز فلوت ریکوردر و ملودیکا است و بچه‌های سه سال به بالا می‌توانند این ساز را آموزش ببینند. بلز را بهترین ساز از سازهای موسیقی کودک می شناسند.
بلز دستی
بلز دستی نوع دیگری از بلز است که اخیرا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز از کاسه‌های رنگی و یک دکمه تشکیل شده است که هنرجو با فشردن دکمه صدای نت مورد نظر را می‌شنود. کار با بلز دستی به خاطر نداشتن مضراب کمی راحت‌تر از بلز معمولی است و کودکان دو سال به بالا می‌توانند آن را آموزش ببینند.
زایلافون
زایلافون یا زیلوفون یک ساز کوبه‌ای ملودیک است که از چوب‌هایی با طول‌های مختلف ساخته شده است و هر نت با ضربه زدن روی یکی از چوب‌ها اجرا می‌شود. نحوه‌ی نواختن آن مانند بلز است، ولی به دلیل بزرگتر بودن آن و نداشتن تیغه‌های رنگی بهتر است کودک ابتدا با بلز و نواختن آن آشنا شود سپس به سراغ این ساز برود. از این ساز بیشتر برای ارکسترها و کارهای گروهی استفاده می‌شود.
متالافون‌ها
متالافون نیز مانند زایلافون است با این تفاوت که تیغه‌های متالافون به جای چوب از فلز تشکیل شده است. نحوه‌ی نواختن آن مانند بلز و زایلافون است، ولی به دلیل بزرگتر بودن آن و نداشتن تیغه‌های رنگی بهتر است کودک ابتدا با بلز و نواختن آن آشنا شود سپس به سراغ این ساز برود.
سازهای کوبه ای غیر ملودیک
سازهای کوبه‌ای غیر ملودیک سازهایی هستند که تولید صدا در آن‌ها از طریق ضربه زدن (با دست یا مضراب)، تکان دادن، سایش و یا خراش انجام می‌شود، ولی امکان تولید صدای هر نت را ندارند. این ساز‌ها عبارتند از:
طبلک (تبلک)
طبلک به معنای طبل کوچک، از سازهای موسیقی کودک و سازی کوبه‌ای کوچک و مناسب برای درک ریتم کوکان است. طبلک‌ها با جنس‌های مختلف اعم از پلاستیکی، سفالی و چوبی و همچنین در سایز‌های مختلف در بازار وجود دارند. برای نواختن این ساز با دست و یا در طبلک‌های پلاستیکی با مضراب به آن ضربه می‌زنند. از این طبلک‌ها برای آموزش ریتم در کودکان ۴ سال به بالا و یا در کلاس‌های مادر و کودک (کودکان زیر ۴ سال) که در آن والدین برای ضربه زدن به کودک کمک می‌کنند استفاده می‌شود.
شیکر یا لرزاننده
از شیکر یا لرزاننده‌ها در انواع مختلف برای کلاس‌های مادر و کودک (بچه‌های ۱ تا ۴ سال) و کلاس‌های ارف چهار سال به بالا استفاده می‌کنند. شیکر در انواع مختلف مانند شیکر استوانه‌ای، شیکر تخم مرغی، شیکر مثلثی، شیکر مربعی، شیکر وزنه‌ای و … وجود دارد که با تکان دادن آن‌ها صدا تولید می‌شود.
چوبک
همانطور که از نامش پیداست این ساز از یک جفت چوب کوچک به طول ۲۰ و قطر ۲ سانتی متر تشکیل شده است. چوبک یک ساز ساده و در عین حال پرکاربرد است که برای اجرای سر ضرب‌ها در کلاس استفاده می‌شود و به دلیل اینکه دو چوب باید بر هم کوبیده شوند معمولا در کلاس‌های مادر و کودک (بچه‌های یک تا چهار سال، به کمک مادر) و در کلاس‌های ارف چهار سال به بالا استفاده می‌شود. یکی از ساده ترین سازهایی که برای آموزش سازهای موسیقی کودک قابل استفاده است.
مثلث
یک ساز کوبه‌ای فلزی به شکل مثلث و به قطر یک سانتی متر است. این ساز یک میله فلزی دارد که با ضربه میله به بدنه آن صدایی تیز و زنگوار به گوش میرسد. نحوه‌ی نواختن این ساز در نگاه اول راحت است، ولی نوازنده باید تمرکز و ریتم خوبی داشته باشد. این ساز بیشتر در اکستر‌ها و با دیگر سازهای کوبه‌ای همراه می‌شود و هنرجو در هر سنی که باشد به شرط داشتن ریتم قوی می‌تواند این ساز را بنوازد.
دقک یا وود بلوک‌ها
دقک‌ها سازهای چوبی هستند که به کمک ضربه یا کشیدن یک مضراب چوبی بر بلوک چوبی صدا تولید می‌شود. دقک‌ها انواع مختلفی اعم از دقک تک استوانه ای، دو استوانه ای، سه استوانه ای، دقک بدون دسته استوانه‌ای، دقک دوکی شکل، دقک تی شکل، دقک مستطیلی و … دارند. از دقک بیشتر در کلاس‌های مادر و کودک (بچه‌های یک تا چهار سال، به کمک مادر) و کمتر در کلاس‌های ارف چهار سال به بالا استفاده می‌شود.
سنج
یکی دیگر از سازهای کوبه‌ای غیرملودیک ساز سنج است که از یک صفحه‌ی برنجی تشکیل شده است و با ضربه یک مضراب به صدا در می‌آید. این ساز بیشتر در اکستر‌ها و با دیگر سازهای کوبه‌ای همراه می‌شود و هنرجو در هر سنی که باشد به شرط داشتن ریتم قوی می‌تواند این ساز را بنوازد.
سنج انگشتی
سنج انگشتی صدا و ماهیتی مانند سنج دارد، ولی به جای ضربه مضراب بر صفحه برنجی، سنج‌های کوچک را به کمک دو انگشت بر هم می‌کوبند و صدا تولید می‌شود. این ساز برای درک ریتم در کلاس‌های ارف ۴ سال به بالا قابل استفاده است.
قاشقک یا کاستانت
قاشقک در دو نوع قاشقک دسته دار و انگشتی وجود دارد که برای تمرین ریتم استفاده می‌شود. کار با این ساز کمی سخت و دشوار است و استفاده از این ساز نیازمند ریتم و انگشتان قوی است.
تامبورین یا دایره زنگی
یک ساز دایره‌ای شکل که در جداره‌ی آن سنج‌های کوچکی نصب شده است. این ساز نیز در مدل‌های مختلفی مانند تامبورین تک حلقه‌ای، تامبورین دوبل و … وجود دارد. تامبورین که به آن دایره زنگی هم می‌گویند از سازهای پر کاربرد در گروه‌های موسیقی کودک و ارکستر است. این ساز برای اجرای سر ضرب استفاده می‌شود و به خاطر بزرگ بودن دسته آن و سنگین بودنش کودکان زیر ۴ سال نمی‌توانند آن را در دست بگیرند.
گویرو
گویرو یک ساز استوانه‌ای همراه با یک قطعه چوب باریک است که با مالش و ضربه چوب بر بدنه‌ی شیار دار آن صدا تولید می‌شود. گویرو در سایز‌های مختلف ساخته می‌شود. کار با این ساز بسیار راحت است و برای کودکان ۱ تا ۴ سال و ۴ سال به بالا مناسب است.
ماراکاس یا خاشخاشک
ماراکاس یا خاشخاشک به شکل چوبی و پلاستیکی ساخته شده و هم در کلاس‌های ارف ۱ تا ۴ سال و هم ۴ سال به بالا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساز را مانند جغحغه در دست می‌گیرند و آن را تکان می‌دهند.
انواع زنگوله‌ها
یکی دیگر از سازهایی که این روز‌ها بسیار در کلاس‌های موسیقی کودک استفاده می‌شود انواع زنگوله‌ها هستند که برای انواع سبک‌های موسیقی و آموزش ریتم به کودکان در کلاس‌های ارف کاربرد دارد. کار با آن‌ها بسیار راحت است و این ساز در انواع مختلف اعم از زنگوله‌های دسته دار، زنگوله حلقه‌ای یا D شکل و زنگوله مچی وجود دارد.
کاباسا
سازی شبیه به جغجغه با یک دسته چوبی است که با تکان دادن آن صدای زنگ دار از آن به گوش میرسد. به دلیل شباهتش به خاشخاشک خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
سخن آخر
با مجموعه‌ای از سازهای موسیقی کودک آشنا شدید. می‌توانید از لینک انواع ساز کودکان مدل‌های مختلف آن را مشاهده کنید. همچنین در صورتی که قصد خرید ساز کودک را دارید به صفحه مشاوره خرید ساز مراجعه کنید تا از مشاوره تخصصی کارشناسان سازباز در این زمینه بهره‌مند شوید.