تنوع سازهای کلاسیک و مدرنی که امروزه در بازار با مارک ها و ویژگی های مختلف عرضه می شود، باعث می شود که هنرجویان برای خرید ساز مناسب کمی سر درگم شوند. اولین سوالی که هر فرد برای شروع شرکت در کلاس ساز از خود می پرسد این است که چه سازی تهیه کنم؟ اطلاع از کیفیت ساز و انتخاب آن برای هر هنرجویی بسیار مهم و ضروری است. صدای جنس خوب و کیفیت و ماندگاری بالای ساز تأثیر زیادی در افزایش انگیزه فرد و پیشرفت او خواهد داشت. هنگام خرید ساز باید نهایت دقت و توجه را داشته باشید تا یک ساز با بهترین کیفیت و خصوصیات خریداری کنید. مقالات راهنمای خرید تار زیادی از اینترنت وجود دارد. در مقاله راهنمای خرید تار با نکات مهمی که در خرید تار به هنرجویان کمک می کند، آشنا می شویم.
بیشتر بخوانید: مراحل ساخت ساز تار
راهنمای خرید تار
تار یک ساز زهی مضرابی است که صدای با آن زخمه یا مضراب بر سیم زدن تولید می شود. برای ساخت تار از چوب، پوست، استخوان، زه و فلز استفاده می‌شود. کیفیت و جنس هر کدام از متریال هایی که برای ساخت تار استفاده می شود، روی کیفیت کل ساز تأثیر زیادی دارد. به همین دلیل لازم است که هنگام خرید تار به مشخصات و کیفیت تک تک اجزای ساز را توجه کنید. راهنمای خرید تار در زیر به شکل کامل برای شما توضیح داده شده است.
۱. بودجه در دسترس
اولین و مهم ترین عاملی که باید زمان خرید ساز به آن توجه شود، مقدار بودجه ای است که برای خرید ساز در نظر گرفته اید. برخی از هنرجویان عقیده دارند که برای شروع یادگیری ساز باید یک ساز معمولی و ارزان قیمت تهیه کنند. ولی این یک باور غلط است. نواختن با سازی که کیفیت و جنس مناسبی ندارد باعث می شود که انگیزه نوازنده برای ادامه کار کاهش پیدا کند. توصیه می کنم کمی بیشتر هزینه کنید و سازی بخرید که از هنگام نواختن از صدای آن لذت ببرید.
۲. جنس چوب در ساخت تار
یکی از مهم ترین عوامل تأثیر گذار روی کیفیت ساز جنس چوب استفاده شده برای ساخت آن است. در هنگام خرید ساز به جنس چوب توجه کنید. بسیاری از نوازندگان و سازندگان تار عقیده دارند که بهترین چوب برای ساخت تار و صدا دهی بهتر چوب توت است. چوب توت معمولا زرد رنگ و تعداد رگه های آن کم است. نکته مهم دیگر در تهیه چوب برای ساخت تار این است که رگه های هر دو کاسه ساز باید در امتداد یک دیگر قرار گیرند و نباید تراش آن ها ناقص باشد.
۳. وزن ساز
وزن تار نباید بیش از حد سبک و یا سنگین باشد. وقتی نوازنده تار را در دست می‌گیرد باید احساس راحتی کند. تارهایی که غیرعادی سنگین هستند عموما کیفیت چوب بالایی ندارند و ممکن است که موقع نواختن ساز بشکند. در اصل نوازنده باید بتواند دسته تار را با دو انگشت شصت و اشاره بگیرد و بتواند ساز را به راحتی بلند کند. در این حالت ساز باید زاویه ای حدود ۴۰ درجه داشته باشد.
۴. کاسه و نقاره ساز
بدنه تار از دو قسمت اصلی نقاره یعنی کاسه کوچک تر و کاسه (کاسه بزرگ تر) تشکیل می شود. وجود تناسب بین کاسه و نقاره اهمیت زیادی در تولید صدای شفاف هنگام نواختن دارد. برای تشخیص تناسب بین کاسه و نقاره توجه کنید که وقتی ساز را برای نواختن روی پا قرار می دهید، ساز نباید از طرف کاسه آویزان شود. در واقع نباید کاسه به حدی سنگین باشد که نوازنده را خسته کند.
۵. اندازه ساز
هنگام خرید تار به جثه نوازنده دقت کنی تا نوازنده بتواند براحتی تار را در دست بگیرد. به شکلی که ساعد دست کاملا روی سیم گیر قرار گیرد و خرک تار از روبرو دیده نشود.
بیشتر بخوانید: تار بهتر است یا سه تار
۶. پوست روی کاسه‌ها
پوست را روی دهانه های باز کاسه و نقاره می کشند. جنس و نحوه نصب پوست روی کاسه ها تأثیر زیادی در کیفیت صدای ساز و زیر و بم بودن آن دارد. این پوست بهتر است از قسمت نازک پوست چهار پایانی مانند بز و بره باشد. در حال حاضر در ساخت بسیاری از تارها به جای استفاده از پوست های طبیعی از پوست های مصنوعی استفاده می شود. پوست ساز باید ترجیحا از پوست طبیعی، چند ساله و با کیفیت باشد. همچنین بهتر است که خشک نشده باشد و مانع ارتعاش ساز شود.
۷. دسته ساز
دسته تار بهتر است از جنس چوب توت یا چوب گردوی تیره باشد و دسته ساز نباید کاملا تخت باشد. بهتر است که حالت گرده ماهی داشته باشد. صاف و تخت بودن دسته تار باعث می شود نواختن با ساز برای نوازنده دشوار شود. همچنین روی دسته نباید منحنی باشد. هنگام خرید باید ساز را از زوایای مختلف نگاه کنید و مطمئن شوید که بدون انحنا و کاملا یک دست است. نا صاف بودن دسته روی صدای ساز تأثیر منفی می گذارد. محل اتصال دسته به بدنه ساز نیز نباید هیچ ترک (حتی ترک کوچک) داشته باشد.
۸. خرک ساز
یکی از مهم ترین عواملی که در تولید صدای ساز تأثیر زیادی دارد، جنس و شکل خرک ساز و شیوه نصب شدن آن است. خرک دارای طول حدود ۵ و ارتفاع ۲ سانتی متر است . خرک توسط دو پایه کوچک روی پوست کاسه تار نصب می شود. جنس خرک اغلب از جنس استخوان است. برای بررسی خرک ساز باید به ارتفاع آن توجه کنید. بلند و کوتاه بودن نا مناسب خرک روی فاصله سیم های تار هنگام کشیدن سیم ها از دسته تأثیر می گذارد. همچنین ارتفاع زیاد خرک باعث می شود که فاصله بین سیم و صفحه ساز زیاد افزایش یابد و نواختن سخت خواهد شد. توجه کنید که فاصله بین سیم های دسته و سطح دسته و مضراب خور ساز زیاد نباشد. در چنین شرایطی هم صدای ساز خوشایند نخواهد بود و هم نواختن را سخت تر می شود. اگر فاصله سیم و سطح دسته و مضراب خور زیاد باشد، به دلیل ارتفاع زیاد خرک است.
۹. پرده های تار و صدای سیم ها
سیم های ساز باید در دو قسمت دسته و بدنه بررسی شود. برای بررسی تمامی پرده ها را بگیرید و به سیم ها زخمه بزنید. در همه حالت ها باید صدای ساز کاملا شفاف و بدون گز باشد. نوازندگان به صدای غیر شفاف صدای تو دماغی می گویند.
۱۰ جعبه کلید های کوک و گوشی ها
در قسمت ابتدایی دسته کلید های کوک قرار دارد. این قسمت باید صاف و کاملا صیقل داده شده و بدون خوردگی باشند. برای کنترل گوشی های تار، تک تک گوشی ها را خیلی کم به راست و چپ بچرخانید. این کار کمک می کند که مطمئن شوید گوشی ها محکم و با کیفیت هستند. دلیل اطمینان یافتن از محکم بودن گوشی ها این است که به طور مداوم برای کوک کردن ساز باید بچرخند.
۱۱. بدنه تار
بدنه تار و همه قسمت های متصل به یک دیگر باید صاف و صیقل خورده، بدون ترک ، یا بر آمدگی باشد. برای اطمینان از این موضوع ساز را از زوایای مختلف نگاه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم کلیه نکات مهم و راهنمای خرید تار بهتر است را شرح دهیم. با این وجود توصیه می‌کنیم ابتدا با استاد و نوازنده آن ساز مشورت کنید تا بدون پشیمانی یک ساز مناسب تهیه کنید. همچنین بهتر است برای خرید ساز از افرادی که در این زمینه و به ویژه در نواختن یا ساختن ساز تار مهارت دارند کمک بگیرید. همچنین برای اطلاع از آخرین قیمت تارها می توانید به ویترین تار در فروشگاه سازباز مراجعه کنید.