تأثیر موسیقی بر شخصیت افراد

بدون شک عموم مردم به موسیقی علاقه ی بسیار دارند و در طول روز چه در اوقات فراغت و چه هنگام کار یا خواندن درس به نحوی از آن استفاده می کنیم. هر کدام از ما بر اساس سلیقه، موقعیت مکانی، سن و سال، رفتارها و سوابق اجتماعی، روحیات و … سبک های مختلفی از موسیقی را ممکن است برای شنیدن انتخاب کنیم. اما کمتر پیش آمده به این مهم بیاندیشیم که موسیقی چگونه بر شخصیت و اخلاق ما تاثیر میگذارد! باید دید تأثیر موسیقی بر شخصیت افراد چیست و چگونه با روان و شخصیت انسان پیوند میخورد و تا جایی پیش می رود که دانشمند و نابغه بزرگ آلمانی، آلبرت اینشتین را به چنین سخنی وا می دارد: “من اگر فیزیکدان نمی شدم، احتمالا یک موسیقیدان می شدم، افکار و خیال پردازی های من در عالم موسیقی اتفاق می افتد و حتی زندگی ام را به شکل موسیقی می بینم!”.

از آنجا که موسیقی نقش عظیمی از زندگی روزمره ی ما را به خود اختصاص داده است، خالی از لطف نیست که بدانیم از چه راه هایی (حتی بدون آنکه ما متوجه باشیم) می تواند بر رفتار و عملکردمان تأثیر بگذارد. مسلماً در اختیار داشتن چنین علمی به ما انسان ها اجازه خواهد داد که از موسیقی در جهت حداکثری کردن بهره وری ذهن و جسم استفاده کنیم. شاید بعد از آگاهی یافتن از ابعاد آنچه که هنگام گوش دادن یا پرداختن به موسیقی در ذهن ما اتفاق می افتد، ما نیز با قطعیت بیشتری با فریدریش نیچه هم عقیده باشیم که “زندگی بدون موسیقی اشتباهی بیش نیست!”. پس با این امید که در این راه اطلاعاتی جالب و کاربردی به دست آوریم، به سراغ نتایج پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده است می رویم.

مطالعه بیشتر: موسیقی چیست

معمولاً با گوش دادن به یک قطعه موسیقی می توان در مورد شاد و یا غمگین بودن آن اظهار نظر نمود. اما این در واقع احساس  و برداشت مغزمان نسبت به ملودی و ریتم یک موسیقی است! مغز ما به موسیقی شاد یا غمگین به اشکال مختلفی واکنش نشان می دهد. یک پژوهش نشان می دهد که بعد از شنیدن یک قطعه نسبتاً کوتاه موسیقی، افراد ممکن است حالت خنثی یک چهره را مطابق با حسی که از موسیقی مذکور دریافت کرده اند، متمایل به شاد یا غمگین ببینند!

نکته جالب دیگر آن است که حس موجود در قطعات موسیقی در دو سطح برداشت می شود: آنچه که بعنوان حس اصلی یک قطعه وجود دارد و آنچه که ما از آن قطعه موسیقی دریافت می کنیم. این دو از یکدیگر مجزا هستند، به این معنا که ما می توانیم بدون آنکه حس اصلی یک قطعه موسیقی را تجربه کنیم، دریافت شخصی خودمان را از آن داشته باشیم. به همین دلیل است که برخی از ما به جای آنکه از گوش دادن به موسیقی های غمگین دچار افسردگی شویم، لذت می بریم!

بسیاری از ما به این نتیجه رسیده ایم که شنیدن موزیک مورد علاقه مان هنگام انجام کارهای فیزیکی و روزمره حتی با صدای بلند، نه تنها اختلالی ایجاد نمی کند بلکه بازخورد و عملکرد را بالا می برد. این مسأله چه در رابطه با کارهای تکراری و اجرایی چه در رابطه با کارهایی که نیاز به خلاقیت و خلق کردن دارند می تواند صحت داشته باشد.

از نتیجه ی تحقیقات صورت گرفته به نظر می رسد که سطح متوسطی از حجم صدای موسیقی بهترین حالت برای بروز خلاقیت است!

حدی متعادل از حجم صدای موسیقی در محیط پیرامون، سرعتِ پردازشِ مغز را بالاتر برده و بستر پردازش های انتزاعی و پیچیده را فراهم می کند و در نتیجه موجب خلاقیت بالاتر فرد می شود. در واقع، زمانی که مغز کمی بیشتر از حد معمول برای پردازش مسائل تلاش می کند، به رویکردهای خلاقانه بیشتری دست پیدا می کند. در مقابل، سر و صدای بیش از حد بعنوان عامل حواس پرتی و اختلال در پردازش اطلاعات، مانع تفکر خلاقانه می شود. بنابراین برای آنکه چاشنی خلاقیت به کارهایتان اضافه شود، موسیقی با صدای متوسط را به صدای کم ترجیح بدهید (چرا که اثربخشی بیشتری دارد) و از بیش از حد بلند کردن موسیقی بپرهیزید!

پژوهش های جالبی توسط محققین حوزه های روان درمانی با موسیقی، به دنبال کشف رابطه ای مستقیم میان سلیقه موسیقی افراد و خصلت های شخصیتی آنها انجام شده است. در یکی از این مطالعات، به طرفین یک رابطه تازه شکل گرفته، لیستی از ۱۰ موسیقی مورد علاقه طرف مقابل داده شده و از آنها درخواست می شود که راجع به برخی از صفات شخصیتی شریک احتمالی آینده زندگی شان به گمانه زنی بپردازند. نتیجه نشان داد که صفاتی مثل “باز بودن به تجربه” و “میزان برون گرایی” و “میزان ثبات عاطفی” را پس از دانستن سلیقه موسیقی افراد می شود با درصد خطای کمتری حدس زد!

مطالعه بیشتر: موسیقی و سیستم مغز و اعصاب

در پروژهش دیگری که توسط دانشگاه Heriot-Watt انجام شده و ۳۶۵۱۸ نفر از سراسر جهان در آن شرکت داشته اند، سلیقه ما از میان سبک های مختلف موسیقی اعم از کلاسیک، راک، فانک،پاپ، بلوز، کانتری، هوی متال، تکنو و دیپ، فولک، جز و… به خصوصیات شخصیتی همچون سطح اعتماد بنفس، آسودگی خاطر، خلاقیت، سخت کوشی، عطوفت و برون گرایی ارتباط داده شده است.

این پژوهش بر روی جوانان انجام شد و هدف تشخیص میزان و چگونگی تأثیر موسیقی بر نحوه رانندگی بود. رانندگی اشخاص، هنگام شنیدنِ موسیقی انتخابیشان، در حالت سکوت و حین گوش دادن به موسیقی هایی که از سوی محققین بعنوان “موسیقی امن” انتخاب شده بودند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که رانندگی حین گوش دادن به موسیقی های آشنا و مورد علاقه فرد، با اشتباهات بیشتر و حالت تهاجمی بیشتری همراه است! در مقابل، موسیقی های بخصوصی که توسط محققین ارائه شده بود، حتی نسبت به حالت بدون موسیقی، نتایج به مراتب بهتری را رقم زد. به نظر می رسد که موسیقی های ناآشنا یا غیر جذاب، بهترین انتخاب موسیقی برای رانندگی ایمن هستند.

مطالعه بیشتر: ۱۰ نکته برای تقویت گوش موسیقی

همانگونه که “سکوت” و نبود موسیقی موجب خلاقیت کمتر یا رانندگی بدتر ما می شود، نسبتاً بدیهی است که برای ورزش (نرمش) کردن نیز “سکوت” چندان سودمند نخواهد بود! حاصل تحقیقات یک محقق آمریکایی در سال ۱۹۱۱ نشان داد که دوچرخه سوارانی که همراه با موسیقی رکاب میزنند، از آنهایی که در سکوت دوچرخه سواری می کنند، سریع تر پدال می زدند. زمانی که بدن احساس خستگی می کند و نیاز به توقف دارد، سیگنال هایی را به مغز می فرستد و درخواست یک وقفه استراحتی می کند. گوش دادن به موسیقی حین ورزش کردن مثل این است که عاملی جانبی، توجه مغز را از آن سیگنال ها برباید و به خود جلب کند! البته گفته می شود که حداکثر این اثرگذاری، به حدود تمپوی ۱۴۵ bpm (سرعت ۱۴۵ ضرب بر دقیقه در قطعات موسیقی) مربوط است و تمپوی بیش از این، تأثیر بیشتری در انگیزش حین ورزش کردن نخواهند داشت.

علم ثابت کرده است که فواید فراگیری موسیقی برای کودکان بیش از حد انتظار خواهد بود. یک پژوهش نشان می دهد کودکانی که سه سال یا بیشتر به یادگیری یک ساز موسیقی پرداخته اند، در قابلیت های تفکیک اصوات، مهارت های حرکتی، مهارت های یادگیری و ادا کردن کلمات و در نهایت مهارت های استدلالی غیرکلامی (مانند درک و تحلیل اطلاعات تصویری، تشخیص روابط و شباهت ها و اختلاف هایی که بین اشکال و الگوهای تصویری وجود دارد)، نسبت به سایرین بهتر عمل می کنند.

خواص قرار گرفتن در معرض موسیقی، تنها مختص کودکان نیست! نتایج یک تحقیق در مقیاس کوچک نشان می دهد که گوش دادن به موسیقی کلاسیک، توجه و تمرکز دیداری را در بیماران سکته قلبی نیز ارتقا می دهد.