اولین سؤالی که هر فرد قبل شروع یادگیری موسیقی و خرید ساز به ذهنش می رسد، این است که مدت زمان یادگیری موسیقی چقدر است؟ یک جواب کلی برای این سؤال وجود دارد و آن هم این است که مدت زمان لازم برای یادگیری هر سازی برای هر فرد با فرد دیگری کاملاً متفاوت است. یک فرد ممکن است بعد از ۶ ماه نواختن و تمرین یک ساز کاملاً به ساز مسلط شود اما فرد دیگر پس از یک سال تمرین فقط به تسلط معمولی برسد. علاوه بر این، زمان لازم برای یادگیری و تسلط با توجه به سازی که انتخاب می کنید، و شرایط تمرین کردن هم کاملاً با یک دیگر متفاوت خواهد بود با بررسی کردن عوامل تاثیر گذار مانند علاقه فرد، بررسی هدف از انتخاب ساز، و میزان پشتکار و وقتی که برای تمرین کردن می گذارد، تا حدی پیش بینی کرد. در این مقاله عوامل مؤثر برای تخمین زمان یادگیری موسیقی و نواختن ساز را بررسی می کنیم.
عوامل موثر در مدت زمان یادگیری ساز و موسیقی
عوامل مختلفی برای یادگیری بهتر و صحیح تر هر ساز وجود دارد که می تواند تعیین کننده مدت زمان یادگیری ساز باشد. مهم ترین عوامل تاثیر گذار برای یادگیری سازهای مختلف به شرح زیر است:
۱- هدف فرد از آموزش موسیقی چیست؟
هر فرد با هر سنی که دارد، باید قصد و هدف خود از آموزش و یادگیری یک ساز را مشخص کند. با تعیین هدف می توان بهتر زمان تقریبی برای آموزش ساز را تعیین کرد. برای مثال اگر هنرجو فقط قصد نواختن چند قطعه ساده یک ساز را دارد ، در حدود یک سال می تواند قطعه هایی زیبا بنوازد. اگر هدف فرد رسیدن به اوج موفقیت و مهارت در نوازندگی، یادگیری اصولی و شرکت در گروه های ارکستر، تک نوازی و گروه نوازی باشد، تقریبا هفت تا ده سال زمان برای یادگیری یک ساز لازم می باشد. موسیقی برای فردی که به نواختن ساز عشق می ورزد، انتها ندارد. این فرد تا پایان عمر باید درگیر ساز، موسیقی و یادگیری روش های مختلف نوازندگی و حتی ابداع قطعه های جدید باشد.
۲- علاقه به ساز و موسیقی
اگر هنرجو به موسیقی و سازی که انتخاب کرده، علاقه داشته باشد راه موفقیت برای او هموار و کوتاه تر می شود. در مقابل اگر فرد به ساز علاقه نداشته باشد، تحمل سختی ها و مشکلات آموزشی برایش دشوار و زمان یادگیری و تسلط نسبی طولانی تر خواهد شد. به همین دلیل توصیه می‌شود که سازی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید.
مطالعه بیشتر: بهترین ساز برای شروع موسیقی
۳- تمرین و پشتکار
یکی از مهم ترین عوامل رسیدن به موفقیت در هر رشته ای به ویژه موسیقی پشتکار، تمرین منظم و مداوم و با برنامه ریزی اصولی است. هر چه فرآیند یادگیری ساز با صرف زمان بیشتری باشد، زمان رسیدن به اوج موفقیت را کوتاه تر خواهد شد. تمرین ساز باید مثبت، هدفمند و در جهت رفع اشکالات و بهبود نوازندگی باشد. تکرار مداوم یک قطعه بدون رفع اشکالات و تلاش برای بهبود نوازندگی از دید نوازندگان پیش کسوت نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
مطالعه بیشتر: آسان ترین ساز برای یادگیری
۴- روش تدریس هنر آموز
با افزایش دسترسی هنرجویان به انواع سازها و امکان حضور در آموزشگاه های مختلف، تعداد اساتید برای آموزش هر ساز نیز افزایش یافته است. به همین دلیل شیوه های تدریس و آموزش نیز متفاوت است. برخی از اساتید ابتدا تکنیک و اتودها را آموزش می دهد و بعد سراغ نواختن ملودی ها می رود. برخی اساتید آموزش تکنیک ها و ملودی را همزمان با یک دیگر آموزش می دهند. به همین دلیل مدت زمان یادگیری و تسلط بر نواختن ساز بر اساس شیوه تدریس هنر آموز کاملاً متفاوت و متغیر است.
مطالعه بیشتر: ویژگی‌های یک آموزشگاه موسیقی خوب
۵- سن آموزش
درست است که بسیاری از نوازندگان و هنر آموزا عقیده دارند که “برای یادگیری ساز هیچ سنی دیر نیست.” اما آموزش به یک فرد ۸ ساله نسبت به یک فرد ۱۸ ساله به زمان بیشتری نیاز دارد. یک فرد ۱۸ ساله توانایی درک و فهم چندین مطلب را هم در یک جلسه آموزشی دارد. اما آموزش به کودک ۸ ساله باید قدم به قدم انجام شود. علاوه بر این، فرد ۱۸ ساله توانایی چند ساعت تمرین بدون احساس خستگی در روز را دارد، ولی کودک ۸ ساله از نظر جسمی توانایی تمرین زیاد را ندارد.
زمان یادگیری تقریبی ساز بر اساس نوع ساز
۱- ارف (موسیقی کودک) و مدت زمان یادگیری آن
ارف که به آن موسیقی کودک می گویند، شامل آشنایی با اصوات زیر و بم، ریتم ها، نت خوانی و آموزش سازهای ساده مانند بلز و فلوت ریکوردر است. مدت زمان یادگیری دوره های ارف نیز در آموزشگاه های مختلف به دلیل روش تدریس متفاوت متغیر خواهد بود. معمولا دوره کامل موسیقی کودک بین ۸ تا ۱۸ ماه است.
۲- سازهای کوبه‌ای (ممبرافون ها) و مدت زمان یادگیری آنها
سازهای کوبه ای ساز‌هایی هستند که تولید صدا در آن ها به واسطه ضربه دست یا چوب انجام می شود. از سازهای کوبه ای بیشتر برای نگه داشتن ریتم در گروه موسیقی استفاده می‌شوند. به همین دلیل یادگیری سازهای کوبه ای نسبت به سازهای زهی و بادی راحت تر است. اگر هنرجو ریتم را به خوبی درک کند، پس از زمان کوتاهی حدود یک سال می تواند چند ریتم ساده را به راحتی اجرا کند. تعدادی از سازهای کوبه ای ایرانی مثل: تنبک، دف، دمام، دایره، نقاره و همچنین برخی از سازهای کوبه ای غربی از جمله درامز، تومبا، تمپو، کاخن و … کاربرد زیادی دارند. مدت زمان یادگیری سازهای کوبه ای ایرانی و غربی با یک دیگر تفاوت زیادی ندارد. برای هر دو سبک ایرانی و غربی زمان تقریبی یک سال برای یادگیری سطح مقدماتی کافی است.
۳- مدت زمان یادگیری سازهای بادی یا آیروفون ها
تولید صدا در سازهای بادی از طریق ارتعاش هوا و با دمیدن داخل ساز انجام می شود. اگر فرد توان تنفسی خوبی داشته باشد، زمان تقریبی لازم برای گذراندن دوره های مقدماتی و متوسط حدود یک تا دو سال است. سازهای بادی به دو دسته کلی سازهای سایز کوچک و سازهای سایز بزرگ تقسیم می شوند. سازهای بادی کوچکی که طرفداران زیادی دارند عبارتند از: انواع فلوت، نی، کلارینت، نی انبان، سرنا، دودوک، بالابان و … . از سازهای بادی بزرگ پر طرفدار نیز می توان به ساکسیفون، باسون، هورن، ترومبون، ترومپت و … اشاره کرد. سازهای بادی کوچک ابعاد و سایز کوچک تری دارند و به همین دلیل سرعت پیشرفت اولیه در سازهای بادی کوچک بیشتر از سازهای بزرگ تخمین زده می شود. فردی که یادگیری ساز را با یکی از سازهای بادی کوچک شروع کرده باشد، با کمی تمرین و آموزش می تواند ساز بادی بزرگ تر را بنوازد.
۴- مدت زمان یادگیری سازهای زهی یا کوردوفون ها
سازهای زهی به ساز‌هایی گفته می شود که تولید صدای آن به وسیله ارتعاش سیم ایجاد می شود. تجربه ثابت کرده برای یادگیری سازهای زهی به صبر و حوصله زیادی نیاز دارید. فردی با انتخاب سازهای زهی و تمرین روزانه، حدود یک الی دو سال می تواند دوره های مقدماتی را پشت سر بگذارد. انواع سازهای زهی عبارتند از: تار، سه تار، سنتور، قیچک، ویولن، کمانچه، قانون، گیتار، ویلن سل، دوتار، تنبور و … که در تار و سنتور ارتعاش سیم و تولید صدا توسط مضراب انجام می شود و به آن ها سازهای زهی زخمه ای یا زهی- مضرابی گفته می شود. برخی از سازها نیز مانند ویولن و کمانچه ارتعاش سیم از طریق کشش آرشه انجام و ساز نواخته می شود که به آن ها سازهای زهی آرشه ای می گویند. سازهای زهی زخمه ای روند پیشرفت سریع تری در مقایسه با سازهای زهی آرشه ای دارند. در سازهای زهی آرشه ای تولید صدای ژوست و کوک به عهده نوازنده و متاثر از قدرت شنوایی او است.
۵- مدت زمان یادگیری خود صدا‌ها یا ایدیوفون
خود صدا‌ها به ساز‌هایی گفته می شود که مواد سازنده آنها غیرقابل انعطاف، سخت اما مرتعش است. درواقع ایدیوفون ها به خودی خود قابلیت ایجاد طنین دارند. به همین دلیل جزء سازهای ساده و بدون پیچیدگی محسوب می شوند که یادگیری آن ها راحت و سریع است. برخی از خود صدا‌ها عبارتند از: سنج، کرب، قارقارک، چاک و… . لازمه یادگیری این سازها مدت زمان کمی است.
۶- سازهای کلاویه‌ای
نواختن سازهای کلاویه ای با فشردن کلاویه مخصوص هر نت، و با صدای همان نت به گوش می رسد. یادگیری این سازها بسیار سریع است. نوازنده پس از مدت حدود ۱ سال می تواند قطعه های ساده را بنوازد. نوازنده با یادگیری جای نت می تواند ملودی های ساده قطعه را بنوازد. اما برای تبدیل شدن به یک نوازنده حرفه ای و پر تکنیک باید مسیری طولانی را طی کنید. برخی از سازهای کلاویه ای عبارتند از: ارگ، پیانو، آکاردئون، ملودیکا و …
نتیجه گیری
پس از مطالعه این مقاله می توان به این نتیجه رسید که مدت زمان یادگیری ساز و موسیقی به علاقه فرد و پشتکار و تلاش او بستگی دارد. همچنین اصلی ترین و مهم ترین شرط موفقیت و پیشرفت سریع در موسیقی تمرین مداوم و مؤثر است. به طور متوسط برای یادگیری دوره های مقدماتی یک ساز زمانی بین یک تا دو سال لازم است. آموزش آکادمیک موسیقی مسیری بی انتها دارد و فرد بر حسب علاقه و تلاش خود می تواند موفقیت های زیادی کسب کند.
در این مقاله خواندیم که باید برای شروع یک ساز، به آن علاقه داشت و با توجه به انتخاب سازی که داریم، چه مقدار طول میکشد تا بتوانیم ساز مورد علاقه ی خود را یاد بگیریم. برای دریافت راهنمایی بیشتر در مورد سازها و انتخاب آنها میتوانید با کارشناسان مجموعه ی سازباز در ارتباط باشید تا بتوانند شمارا برای خرید ساز مورد نظرتان راهنمایی کنند.